nota bilgileri 5

[papatyaam]

1.2.3. Sesiz (es-susmalar) Notalar
Müzikte sessiz süreler susma ile gösterilir ve işaretlenir. Türkçede “susma”,”susku” ve
“es” gibi benzer kelimelerle de belirtilir. Sesli notalar gibi sessiz notalarda da yedi susma
işareti vardır.
Sessiz (es) notalarda isminden de anlaşıldığı gibi müzik partisinde işaretlerin olduğu
yerde ses kesilir(susuturulur). Bu işaretlerin dizek üzerinde gösterimi aşağıdaki gibidir.

1.2.4. Anahtarlar
Müzikte üç tür anahtar vardır.Bunlar “Sol anahtarı”, ”Fa anahtarı”, “Do anahtarıo” dır.
» Sol Anahtarı: Dizeğin ikinci çizgisinden çizmeye başlanılır ve beşlanılan ses
“sol” sesidir. Gitar, flüt, bağlama ve keman notaları bu anahtarda yazılır.

» Fa Anahtarı: Fa anahtarı, alt oktavlardakikalın dizek içine yerleştirebilmek için
kullanılır. Dördüncü çizginin dışında üçüncü çizgiden başlayan “Fa anahtarı”
bulunmaktadır. Piyano, basgitar, kontrubas notaları bu anahtarda yazılır.

» Do Anahtarı: Do anahtarı, genelikle orta seslerin yazılışında kullanılır. Dört
çeşit do anahtarı bulunmaktadır. Şu anda bir tanesinin yerini bilmek kafidir
,diğerlerini siz araştırınız.

1.2.5. Süre Uzunluğunda Yardımcı İşaretler
» Nokta: Yanına konduğu notayı yarı değeri kadar uzatır. Aşağıda noktalı
notaların süre uzunlukları görülmektedir.
» Çift Nokta: Bir nota veya susma işaretinin yanında iki nokta olduğu zaman
birinci nokta değerinin yarısı, ikinci nokta ise noktanın süre değerinin yarısı
kadar önüne geldiği noktanın süresini aaltır.

» Üçleme: Doğal bölünümlü ikişerli olan bir nota değerinin, geçici olarak üç eşit
parçaya bölünmesine üçleme denir. Üçleme notaların altına ya da üstüne üç
yazılır.
» Legato (Bağlı): Notaların birbirine bağlanarak, seslendirilmesine legeto denir.
Birinci nota çalınır, iki notaya bağlanır.
» Durgu (puandorg):Üzerlerine geldiği notayı genellikle normal uzunluklarının
iki katı uzatır. Ancak, müziksel nedenlerden dolayı yorumcuya bağlıdır.
İstenilen sürede seslendirilir. Genelde son notanın üzerinde buunur. Şek.1.15.
» Tekrar İşareti: Bir müzik eserinin herhangi bir bölmünde melodi tekrarı için
kullanılır.
» Dolap: Tekrar edilen bölümün ikincikez seslendirilişinde “1”yazan ölçüler
atlanır ve “2” yazan ölçüden çalınır. Ş
» Da Capo(D.C): Da capo,tekrar işaretinin yanında bulunuyorsa en başta dönülür
ve eserin sonuna kadar tekrar edilmeden seslendirilir.
» Senyo: Tekrar işaretine ikinci kez rastlandığında, aynı işaretin ilk bulunduğu
ölçüye dönülür ve bu ölçüden başlayarak “son” anlamına gelen “fine”
kelimesinin olduğu yere kadar seslendirilir.
1.2.6. İfadelendirme İşaretleri
» Staccato: Notaların sıçratılarak seslendirilmesine denir. Diğer bir anlamda kesik
kesik de diyebiliriz. Staccato, notanın altına ya da üstüne bir nokta ile yazılarak
gösterilir.
» Çarpma: Asıl sese gidilmeden öce çok kısa bir süre başka sese çarpıp asıl sese
dönmedir. Bu şekilde asıl ses vurgulanmış olur.
» Tril: Asıl ses ile komşu sesin birbiri ardına oldukça hızlı ve uzunca süren
seslendirilmesidir.
» Tremolo: Bir sesin komşu ses ile değil, komşunun yanındaki ses ile birbiri ardı
sıra olabildiğince hızlı seslendirilmesiyle elde edilen bir süslemedir.
1.3. Ses Değiştirici (altere) İşaretler
Bu işaretler önüne geldiği notayı inceltir (tiz), kalınlaştırır (pes) ya da eski doğal
haline getirir. Ses değiştirici işaretleri iki ana grupta toplayabiliriz. Şek.1.24.
1.3.1. Evrensel Müzikte Değiştirici (Altere) İşretler.
Batı müziğinde her ses arasında yarım ton farkı vardır. Dolaysııyla bir sesi yarım ses
inceltmek ve yarım ses kalınlaştırmak için notadan önce bu işaretlerden konulur. Diyez ( # )
:Önüne konulduğu notayı yarım ses inceltir.
» Bemol ( b): Önüne geldiği notayı yarım ses kalılaştırı (pes).
» Natural (doğal):Ölçü içerisine arıza almış veya ton olarak arızalı parçalarda
kullanıldığında nota eski sesine-tonuna gelir. Şek.1.27.
1.3.2. Türk Müziğinde Değiştirici İşaretler
Türk müziğinde notalar arası uzaklık batı müziğine nazaran daha azdır.Bati müziğinde
yarım perde dediğimiz ses, türk müziğinde on ikiye kadar bölünmektedirBu bölümlerin her
birine “KOMA” adı verilir.En küçük ses aralığı anlamına gelmektedir.Batı müziğinde yarım
aralık veya yarım perde bir komadır.
Yukarıda da görüldüğü gibi Türk müziğinde 4 komalık bakiye, 5 komalık küçük
münecenneb, 8 komalık büyük mücenneb, 9 komalık tanini, 12 veya 13-14 komalık artık
ikili aralıklıkları (en küçük ses uzaklığı) bulunmaktadır. Bu seslerdeki farklılıkları
duyabilmek için çok müzik dinlemek ve müzik dağarcığına hakim olmak gerekir.Çünkü ses
aralıkları çok yakın ve kulağa benzeş gelebilir.İleriki konularda, Türk musikisi
makamlarında, daha net olarak bu aralıkları görebiliriz.
2.1.2 Müzikte Diziler.
Dizi; Latince merdiven anlamına gelen “scala” sözcüğünden gelmektedir. Sekiz sesin
ardı ardına sıralanmasına dizi denir. Örnek; Do1 den Do2 ye kadar olan seslere “Do”dizisi
denir.
Klasik batı müziğinde temel dizi “Diyatonik” dizidir. Şek.2,8’de olduğu gibi.
Avrupa’ya özgü bu dizilerin temeli Yunanlıların kulandığı dizilere kadar uzanır(daha eski
dönemlerde diyebiliriz. Ör: Frigyen dizisi frigyalılar döneminde kullanılmıştır.) Bunlar;
» Majör Dizisi(gamı): İki tam bir yarım, üç tam bir yarım (TTYTTTY)
aralıklardan meydana gelen diziye majör dizi denir.Bir diziyi majör yapan
özellik 1.derece ve III.derece aralığının büyük üçlü olmasıdır.Major dizilerde do
majör dediğimiz C olarak gösterilir.
Şekil 2.12.Major dizi
Bütün majör gamlar bu formülle elde edilir. Eğer, tam ses olmama durumu varsa
bemol ve diyez işareti koyarak iki ses arasındaki uzaklığı bu formüle uyarlarız.
» Minör Dizisi (gamı)
Bir majör dizinin VI.derece sesi üzerine oluşturulan yeni dizi minör dizidir.Bir diziyi
minör yapan özellik I.derece ve III.derece arasının küçük üçlü olmasıdır.Örneğin;Do
majör’ün altıncı sesine bakarsak yani VI .derecesi La ‘dır.La sesi üzerine kurulan yeni dizi
(gam) La minör dizisidir.Uluslararası gösterimi Am dir.
2.2. Temel Müzik Terimleri
Müzikte çeşitliliği sağlayan da bu işaretlerdir. Bu işaretleri de iki ana grupba
ayırabiliriz.
2.2.1.Hız (hareket) Terimleri
Haraket, bir müzik eserinin hangi yavaşlıkta veya hangi hızlılıkta çalınacağını belirtir.
En yavaş en hızlı birçok hız terimi vardır. Bu terimlerin çoğu İtalyancadan gelmedir ve
müzik parçasının –notasının-dizeğinin sol üstüne yazılır. Aşağıda görüldüğü üzere ismi ve
hızın anlamı verilmiştir.
İSMİ ANLAMI
Grave Çok ağır
Lento Ağır
Largo Geniş
Larghetto Oldukça geniş
Adagio Acele etmeden
Andante
Orta yürüme
hızında
Moderato Orta dızda
Allegretto Oldukça hızlı
Allegro Hızlı
Vivace Canlı
Presto Çok hızlı
Prestissimo Son derece hızlı