nota bilgileri 6

[papatyaam]

2.2.2.Nüans (ayırtı) Terimleri
Bir müzik eserinin yorumlanması sırasında, seslere uygulanan kuvvet yada hafiflik
derecelerine nüans denir. Bunlar gürlük terimlerini oluşturur. Terimler İtalyancadır. Terimler
nota üzerinde kısaltmalar şeklinde kullanılır. Başlıca nüans terimleri aşağıdadır.
TERİM ANLATIMI KISALTMASI
piaissimo çok hafifi pp.,ppp.
piano Hafif p.
mezzo piano orta hafifilikte mp.
mezzo forte orta kuvvete mf.
forte Kuvvetli f.
fortissimo çok kuvvetli ff.
molto fortissimo çok fazla kuveetli fff.
forzando, con forza çok kuvvetli , vurgulu fz.
forte piano kuvvetliden sonra hafif fp.
crescendo gittikçe kuvetlenerek cresc.
decrescendo gittikçe hafifiliyerek decresc.
Bu terimlerin Nota üzerindeki kullanımı aşağıdaki gibidir .Şekil:2..15.

3.RİTİM VE ÖLÇÜ (USÜL)
Diğer konularda ritimi vurgulamıştık. Müziği var eden üç temel öge; ritim, melodi ve
armoniydi. Ritim kalıpları (ölçüleri) Batı ve Türk müziğinde değişiklik göstermektedir. Türk
müziğinde yetmiş iki adet usul vardır. Batı müziğinde ise buna nazaran azdır. Ölçüler aynı
zamanda karmaşıktır. Ör:7/16, 13/8 gibi
Bu faaliyette ritimin, ölçünün ve vuruş şekillerinin nasıl olduğunu öğreneceksiniz.
Basit ölçü ve vuruşları yapabileceksiniz. Batı ve türk müziğinde kullanılan vuruş şekilleri ve
ölçüler hakkında bilgi edineceksiniz. Bu bilgi dahilinde dinlediğiniz müziklerde ritmik
şekillerin ne olduğu hakında sezgisel bilgi ve basit ölçülerin el hareketlerini (vuruş)
yapabilme becerisi kazanacaksınız.
3.1. Ritim Duygusu
Ritim, zamanın belli bir süre içinde eşit veya değişik uzunluktaki parçacıklara
bölünmesiydi. Bu bilgiyi önceki vurgulamamızdan biliyoruz.
Müziğin matmatiksel (sayısal) olarak parçalara bölünmesi de diyebiliriz. Bu ritmik
yapılar yaşanılan coğrafyanın etkileşimlerine göre farklılık göstermektedir. Örneğin, Türk
müziğinde bozlak, İç Anadoluda var olmuş bir ritmik yapıdır. Mzurka Polonya halk dansıdır
ve ritmik yapısı farklıdır. Flemnco ve halk müziği ritimlerinden de birçok örnekler
verebiliriz. Ritim duygusunu ilerletmek için çok çeşitli müzikleri dikatle dinlemek gerekir.
Bir süre sonra belleğimizda müziksel hafıza oluşacaktır.
3.2. Ölçü (usul) ve Vuruş
» Ölçü: Bir müzik eserinin süre olarak birbirine eşit parçacıklara bölünmesine
ölçü denir. Ölçü eşit zaman kümeleridir ve müzik yazısında birbiriden ölçü
çizgileri ile ayrılır.
» Rakam: Bir müzik eserinin ölçüsü, anahtardan hemen sonra sayısal olarak
yazılır. Rakamlar üst üste yazılır. Üsteki rakam ölçüyü oluşturan zaman birim
değerlerinin sayısını gösterir. Alattaki rakam ise bu değerlerin niteliğini belirtir.
» Vuruş: Ölçü vurma, zamanın sırasını ve notanın değeri kadar tınlama süresini el
hareketleri ile belirtmektir. Enstrüman çalışmalarında ayak hareketleri ile ölçü
vuruşlarını da yapabiliriz.
3.2.1.Batı Müziğinde Ölçü ve Vuruş Kavramı
Batı müziğinde ölçü ve vuruş kavramı klasik müziğe ayarlanmaktadır.
» Ölçü Çeşitleri
• Basit Ölçüler: Bir zamanı meydana getiren değerlerin tümü birlik,
dörtlük ya da sekizlik benzeri ikişerli değer işaretine denk düşerse, bu çeşit
zamanlardan kurulu ölçülere basit ölçüler senir. Basit ölçüler üçe ayrılır.
İki zamanlı, üçlü zamanlı ve dörtlü zamanlı. Sırasıyla Şek.3.4 ‘te
göründüğü gibidir.
• Bileşik Ölçü: Bir zamanı oluşturan değerlerin hepsi, noktalı birlik,
noktalı ilkilik, noktalı dörtlük ya da noktalı sekizlik gibi bir noktalı değer
işaretine denk ise bu ölçüler bileşiktir. Şek.3.5.
• Aksak Ölçüler: Bir ölçü hem ikili zamanı hemde üç zamaı içeriyorsa bu
ölçü aksak ölçüdür. Aksak ölçüler de üçe ayrılır. İki zamanlı, üçlü
zamanlıve dörtlü zamanlı. Sırasıyla aşağıdaki gibidir. Şek.3.6.
» Vuruş çeşitleri
Vuruş, verilen zamanı elle parçalara bölmektir. Mümkün olduğunca el haraketleri
kesin ve sınırlı olmalıdır. El haraketleri aşağı yukarı ve sağa sola pozisyonlarda yapılır.
Vuruşları temel olarak altı başlıkta toplayabiliriz.
• İki zamanlı ölçünün vurulması: Birinci zaman aşağı ikinci zaman yukarı
yapılır.
• Üç zamanlı ölçünün vurulması: Birinci zaman aşağı, ikinci zaman sağa
yukarı, üçüncü zaman sola yukarı yapılır.
• Dört zamanlı ölçünün vurulması: Birinci zaman aşağı, ikinci zaman sola
yulkarı, üçüncü zaman sağa, dördüncü zaman yukarı sola yapılır.
• Beş zamanlı ölçünün vurulması:
• Yedi zamanlı ölçünün vurulması:
• Dokuz zamanlı ölçünün vurulması:
3.2. 2. Türk Müziğinde Usül (Ölçü ) ve Vuruş
Batı müziğinde usul ve vuruşun birçoğu türk müziğinde de geçerlidir. Burada sadece
Türk müziğinde geçerli olanları açıklıyacağız.
» Usül (Ölçü )
Eşit sayıda değişik vuruşlardan meydana gelmiş ritim kalıplarıdır. Türk müziğinde
usüller el haraketiyle belirtilir. Diğer bir anlamda tempo tutulur ve bu haraketler eserin
sonuna kadar disiplin içersinde devam eder.
Türk müziğinde usuller şu kelimelerle ifade edilir. Sağ el sağ dize kuvvetli, sol elde
sol dize zayıf zamanlı vurularak ifade edilir.
DÜM-TEK-TEKE-TEKA-TEKKA-TAH